Klasyfikacja FCI: Grupa V. Szpice i psy pierwotne Sekcja 1. Północne psy pociągowe
Nr FCI: 43
Ilość szczeniąt w miocie: mioty nieliczne, ok. 1-3 szczenięta bardzo rzadko 3-6
Basenji jest znany z tego, że zamiast szczekania wydaje odgłos zbliżony do cichego jazgotu, coś pomiędzy rechotaniem a jodłowaniem. Basenji zazwyczaj daje głos, gdy jest zadowolony, podkreślając to radosnym machaniem ogonem. Ma żywe usposobienie; gdy zwróci na coś uwagę, stawia uszy, a na czole pojawiają mu się obfite fałdy, które nadają psu sympatyczny, zdziwiony wyraz, charakterystyczny dla tej rasy.
Basenji kocha dzieci i zabawę. Aby zwrócić na siebie uwagę, wykonuje intrygujący gest,,,czesząc się" przednią łapą od ucha ku nosowi. Jeśli zauważy u swego pana objaw zniecierpliwienia lub zmęczenia, spokojnie kładzie się u jego stóp. Basenji myje się łapą jak kot i utrzymuje swe krótkie, jedwabiste futro w nienagannej czystości. Jego kasztanowa szata błyszczy jak wypolerowana blaszka miedzi w promieniach słońca.
Wygląd basenji jest arystokratyczny, kościec delikatny,a chód przypomina wyciągnięty kłus konia pełnej krwi. Ojczyzną basenji jest Kongo, gdzie często określa się go mianem „podskakujący pies" ze względu na jego zwyczaj wyskakiwania ponad wysoką trawę sawanny, aby zorientować się, co się dookoła dzieje. Inne przydomki tej rasy to: Zande dog, Belgian Congo dog, Congo bush dog, Congo terrier i Nyam-nyam terrier. Nazwa „basenji" pochodzi od afrykańskiego słowa używanego na określenie „rzeczy lub stworzenia związanego z buszem".
Basenji jest rozmiarów foksteriera, waży 10 - 11 kg. Oczy ma ciemno- orzechowe, w kształcie migdałów, o przenikliwym, dalekim spojrzeniu. Ogon ściśle zakręcony, oparty o jeden z boków. Maść kasztanowa, czarna lub czarna podpalana z białymi pończochami na łapach, białym plastronem na piersi i białym końcem ogona. Ze względu na piękną aparycję, dużą inteligencję oraz elegancję ruchu i sylwetki, bassenji często jest porównywany do małego jelenia.
Basenji jest jedną z najstarszych ras psów. Ma około 5000 lat i pochodzi ze starożytnego Egiptu, gdzie pierwsze wyhodowane okazy zostały podarowane faraonom. Wraz z upadkiem cywilizacji egipskiej zapomniano o basenji. Ceniono go jednak wciąż w Afryce Środkowej za szybkość, talent myśliwski, inteligencję i cichy, zrównoważony charakter.
Łowcy plemienni nieraz wiązali na szyi basenji dzwoneczek, którego dźwięk ruszał zwierzynę i zaganiał ją w zastawione uprzednio sieci. Besenji jest również wykorzystywany do wystawiania i aportowania. Bywa używany jako posokowiec, przy czym szczególnie przydaje mu się jego niehałaśliwość. Mimo bardzo łagodnej natury potrafi zapolować na niebezpiecznego, uzbrojonego w długie zęby szczura trzcinowego, który nieomal dorównuje mu wagą.
Basenji został odkryty na nowo w roku 1895 w Kongo przez angielskiego podróżnika, który zabrał kilka okazów do Wielkiej Brytanii. Niestety, wszystkie zdechły na psią zarazę zanim rozpoczęto hodowlę. Dopiero w roku 1937 w Anglii pojawiły się nowe psy tej egzotycznej rasy, którym udało się przetrwać zmianę warunków. W tym samym czasie para basenji trafiła do Ameryki. Ich miot wraz z matką zdechł. Przetrwał tylko pies o imieniu Bois. W roku 1941 Bois został połączony z młodą suką Congo. Szczenięta z tego miotu były pierwszymi basenji, które dożyły wieku dorosłego w Ameryce.
